Генерали сакаат референдум за враќање на воениот рок
Идејата за референдум за ова прашање е на самиот почеток и сѐ уште не се прецизирани никакви детали како би изгледал целиот проект на македонските генерали. Сепак, факт е дека за ова прашање мислењата се поделени во стручната јавност, но и кај самиот врв на Армијата и на Министерството за одбрана
Иницијатива од АРМ
Генералскиот врв на АРМ наскоро планира да испорача иницијатива до надлежните органи за спроведување референдум во државата на кој би било поставено прашањето дали на Македонија ѝ треба регрутен состав во постојната професионална армија.
Според нашите извори, засега идејата за референдум за ова прашање е на самиот почеток и не се прецизирани никакви детали како целиот тој проект би изгледал. Исто така, сѐ уште не е ни познато дали генералите во својата иницијатива ќе побараат од Собранието да се спроведе консултативен или, пак, задолжителен референдум.
Едно нешто сепак е јасно, информираат соговорниците, а тоа е дека за вакво клучно прашање од областа на одбраната секогаш треба да се слушне мислењето на народот.
Во НАТО регрутен состав имаат Данска, Естонија, Грција, Норвешка и Турција. Во Европа задолжително е служењето на воениот рок и во Австрија, Белорусија, Кипар, Финска, Швајцарија и во Украина.
Македонија во 2006 година ја укина обврската граѓаните задолжително да служат воен рок, но остави можност за доброволно служење. Од тие регрути се пополнува редот на професионалните војници во АРМ, но воени извори велат дека тоа не е доволно.
По Македонија, задолжителното служење воен рок го укинале членките на НАТО - Албанија, Бугарија, Хрватска, Германија, Полска и Романија. Последна во регионов регрутниот состав го укина Србија, на 1 јануари 2011 година.
Во одредени кругови се смета дека е исклучително битно да постои воената резерва, а таа единствено во полна ефикасност се добива со враќањето на воената обврска за служење на воениот рок. Доколку тоа се случи, би било корисно за државата од неколку аспекти. Прво, дел професионални војници, наместо да си ја работат работата за која се обучени и платени, сега се армиски курири и чуваат стража на објекти, а активните војници може многу полесно да ги преземат овие обврски. Ако би се вратила, задолжителната воена обврска би била полезна и за државата и за младината. Регрутите би научиле да ракуваат со оружје и да се одбранат, со што би се одржал рентабилен бројот на воени резервисти, а младите би развиле чувство за дружење, ред, дисциплина и за морал.
На другата страна стои аргументот дека денес има многу мала реална потреба од активирањето на редовната војска и трошењето пари за неа, бидејќи средствата може да се употребат за содржини од поголем приоритет. Реално гледано, на Република Македонија не ѝ се заканува воена опасност од околните земји, бидејќи три од нив се членки на НАТО, а Србија сака да стане членка на ЕУ. Се смета дека не постои директна закана ниту од Косово, бидејќи земјата уште долго ќе биде во ситуација во која не смее да презема никакви ризични потези. Дополнително што големите сили, вклучувајќи ја тука и структурата на ЕУ, не би дозволиле нови воени потреси во Европа.
Котески и Бесими на различни страни
Самиот врв на оние што управуваат со македонската армија е поделен за ова прашање. Началникот на Генералштабот на АРМ, генерал-мајор Горанчо Котески, и министерот за одбрана Фатмир Бесими имаат различни ставови за ова прашање.
Генералот Котески верува дека има издржани ставови кон прашањето за враќање на воениот рок, концепт што инаку беше напуштен во 2006 година, како дел од НАТО-стандардите за професионализација на АРМ, со аргументација дека секоја држава треба да има редовен воен состав што ќе го надополнува професионалниот, бидејќи тоа е и поевтино и значајно од аспект на безбедноста на државата.
За разлика од него, министерот Бесими смета дека нема потреба од повторно враќање на регрутниот систем на пополнување на единиците на АРМ, притоа упатувајќи директна порака до Котески дека тоа е крупна промена за која не одлучува тој, туку цивилниот сектор, односно граѓаните, преку нивните пратеници во Собранието на РМ.
И аналитичарите се поделени
Идентично на врвот на одбраната, и самата стручна јавност е на дијаметрална линија за ова прашање.
Првиот началник на Генералштабот на АРМ, генерал Митре Арсовски, се чуди од каде толкав скептицизам во јавноста кога станува збор за можноста за враќање на задолжителното служење воен рок, бидејќи не станува збор за целосно враќање на регрутниот систем, во севкупниот број војници на АРМ.
Само 15-20 отсто би биле регрути, како своевидно решение на проблемот со староста на воениот кадар.
- Ние имаме проблем токму со пополнувањето на професионалниот состав, кој е платен до 38 години, а имаме и резервен до 35 години. Имаме реална потреба од млади војници, чија реална обврска според Уставот е да ја бранат државата. Токму овие нови регрути што ќе влезат во законот правно ќе претставуваат база од која ќе се пополнува и платена војска, за разлика отсега, кога кандидатите доаѓаат без грам знаење. Ќе се избираат најдобрите и за потребите на Академијата за офицери. На тој начин конкурсите веќе не би биле потребни - вели Арсовски.
И државата, според него, на тој начин ќе добие многу.
- Младите луѓе ќе учат да си ја сакаат државата, ќе бидат друштвени, обучени, поодговорни. Овој комбиниран систем не е новост. По тој принцип функционира и војската во Германија, Кина, САД, Русија и во многу други земји - резимира генералот.
За докторот на воено-политички науки и претседател на Балканскиот форум на безбедност Благоја Марковски, враќањето на регрутите дефинитивно би претставувало ретрограден процес за АРМ.
- За да спроведеш референдум, мора да се почитуваат законите за оваа намена, а колку што сум информиран, за активната резерва воопшто не постои уставна можност да се спроведе референдум - вели Марковски.
Тој потцртува дека ако државниот врв сака да го слушне мислењето на јавноста за оваа проблематика, треба да ги види и стручните размислувања за тоа дали на Македонија ѝ треба повторно враќање на регрутниот систем. За ова прашање најдобро е да дискутираат оние што се разбираат во оваа тематика, а не широките маси.
- Сите современи одбранбени системи одат кон професионализација на војската. Тоа на пократок рок можеби значи поголем трошок, но на подолг период сигурно претставува поефикасна и поевтина армија. Очигледно е дека Генералштабот дошол на ваква идеја притиснат од сѐ помалиот буџет за војската - смета Марковски.
Според него, враќањето на регрутниот систем не може да биде решение за недостигот од финансии.
http://novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=2113841345&id=9&prilog=0&setIzdanie=22794
