„Сините шлемови“ може да ни го полнат буџетотЗа илјадниците „сини шлемови“, распоредени на жешките точки во светот, годишно од буџетот на ООН се издвојуваат најмногу пари. Само за оваа година се одвоени речиси 8 милијарди долари, а мировниците патролираат во области погодени од насилство, отстрануваат нагазни мини, вршат испорака на помош, им помагаат на бегалците, поддржуваат спроведување фер и демократски избори
МАКЕДОНИЈА ТРЕБА ДА СЕ АКТИВИРА И ВО МИСИИТЕ НА ООН
Македонските војници учествуваат во воените мисии на НАТО уште од 2002 година (Авганистан, Ирак, Босна и Херцеговина) и во логистичката поддршка на КФОР за Косово. Мисиите нѐ чинат околу 80 милиони евра, војниците се изложени на опасност во борбени дејства, а добивката за Македонија е нашето бескрајно чекање пред портите на НАТО.
Токму затоа можеби Македонија би требало да најде начин да не отстапи од сегашната стратегија ориентирана кон мировни мисии и придонесување за светскиот мир и треба да се работи дополнително да се промовира преку можноста за учество во „сините шлемови“ на Обединетите нации, порачуваат експертите.
Воено-политичките аналитичари истовремено се согласни дека над 250-те ордени за борбени достигнувања и повеќе од 1.400-те медали за учество во операции во странство што досега ги добија војниците и старешините на АРМ што биле во мировните мисии се најдобриот доказ за рејтингот што нашата војска заслужила да го ужива меѓу сојузниците од НАТО.
Разликата меѓу мировните мисии на НАТО и оние на ООН е во тоа што вторите се економски поисплатливи.
Според познавачите на условите, трошоците и издатоците од буџетот на Македонија, доколку учествуваме во иднина во некоја од мисиите на ООН, се покриваат со донации од светската меѓународна организации и нема да ни се оптоварување за буџетот.
Соседна Србија на годишно ниво испраќа по 500 мировници во дузина мировни операции. Српски мировник-офицер што е дел од „сините шлемови“ заработува 3.500 долари месечно, а војниците имаат 1.500 долари помали примања за разлика од нивните претпоставени.
Меѓународната мировна организација, освен платите на персоналот, си зеде обврска на годишно ниво да ја покрива и обесштети амортизацијата на оружјето и на борбените возила на земјата што ги испратила во неколкуте мисии во кои учествуваат (Конго, Либерија, Тахити, Либан, Малави, Брегот на Слоновата Коска, Кипар и други).
Три четвртини од македонските граѓани ја оценуваат како позитивна улогата на Армијата на Република Македонија во мировните мисии каде што учествува и сметаат дека со тоа земјата се претставува во добро светло. Според овие резултати, кои доаѓаат од последната публикувана анкета на Министерството за одбрана, а што по негова нарачка ја направил Институтот за демократија, Македонците се меѓу најголемите поддржувачи на своите војници во странство.
Теоретски возможно учество
Поранешниот македонски амбасадор во НАТО и сегашен универзитетски професор Нано Ружин вели дека иако генерално поентата на мисиите предводени од НАТО и од ООН се на иста линија, а тоа е воспоставување мир на одредени поднебја и земји, сепак во суштината се дијаметрално различни. Тоа значи постапувањето на нивните војници е различно.
- Доколку државата покаже интерес дека сакаме да сме составен дел од мировниците во сини шлемови, треба најпрвин да ги пронајдеме сите дипломатски инстанци на меѓународната организација и да аплицираме во Советот за безбедност на ООН - вели Ружин.
Поранешниот дипломат објаснува дека дури откако на нашето барање ќе биде потврдно одговорено од сите релевантни фактори во ООН, ќе можеме да се зафатиме со работа.
- За да бидеш мировник на „сините шлемови“, реално мораш да немаш никаков геостратегиски интерес во кое било завојувано подрачје или регион, а како земја-аспирант за НАТО тоа во денешницата е потешко изводливо, особено во области во светот каде што на пример има силно кинеско, руско или индиско влијание - вели Ружин.
Тој објаснува дека во минатото поранешната ЈНА имала свои мировници на тампон-зоната меѓу Израел и Египет.
- Југославија беше воено неутрална, а двете земји го прифатија нејзиното воено присуство под закрила на ООН. Врз слични предуслови беа прифатени и скандинавските војници што беа тука присутни како „сини шлемови“ за време на граѓанските војни на поранешните југословенски простори, бидејќи тие реално не поддржуваа ниедна од завојуваните страни - истакнува експертот.
Слаба политичка волја
Неговиот колега, професор Методи Хаџи-Јанев, е на иста линија со Ружин и смета дека иако многу земји во светот активно учествуваат во напорите на ООН за воспоставување на светскиот мир и безбедност, засега кај нас ваквата практика е мошне слабо развиена.
- Овој тренд за изненадување е слабо разработен и во академската средина, а да не говориме за практичната. Би можело да се забележи дека некои држави, како Фиџи, Индија и слично, кои важат за едни од најголемите донатори на сили, имаат мошне голема полза од тоа - вели професорот Хаџи-Јанев.
Тој истакнува дека учеството во овие мисии има повеќекратна бенефиција за земјите.
- Некои учествуваат за да го зголемат своето меѓународно реноме (како на пример, Јапонија, која е втора земја во светот по САД што дава придонес за мисиите на ООН). Други, пак, гледаат добра основа за одржување високо ниво на подготвеност на сопствените сили, ако се земе предвид фактот дека постојано се во активен ангажман и обука, односно свежи лекции од прва рака и слично. Иако генерално ООН плаќа надомест за секој „син шлем“ нешто повеќе од 2.000 долари, сликата за калкулациите и за придобивките е малку поинаква во реалноста. Земји како Јапонија или Германија се многу често земји што донираат средства, па постојат земји што со билатерални договори на своите мировници од овие средства им исплаќаат многу повисоки плати. Дополнително, цивилниот персонал и полицијата се исплаќаат од средствата или од буџетите за мировните мисии што се одобруваат со мандатот за секоја мисија соодветно - објаснува експертот.
Хаџи-Јанев истакнува дека она што загрижува во Македонија е фактот што кај нас се посветува многу малку политичко внимание на оваа можност. На пример, сѐ уште немаме воспоставено односи со одделот на ООН за мировни мисии (УНДПКО). Но ова не нѐ спречува да се приклучиме во мисиите на ООН. Иако НАТО треба да ни биде главна определба, релаксирањето со ООН ќе може да биде силен адут, кој би испратил соодветни дипломатски пораки, но и би предизвикал релаксирање во соодветни позиции на меѓународен план.
Историјат
Со 124-илјади цивилен и воен персонал, распореден во целиот свет, мировните сили на ОН се најголемото тело на организацијата. Значењето на мировните сили значително се зголеми во изминатата деценија, а се очекува и натаму да расте. Првата мисија на мировните сили датира од 1948-та, а беше спроведена на Блискиот Исток. Оттогаш се спроведени 63 мировни операции, од кои 16 се активни и денес.
За илјадниците „сини шлемови“, распоредени на жешките точки во светот, годишно од буџетот на ОН се издвојуваат најмногу пари. Само за оваа година се одвоени речиси 8 милијарди долари. Мировниците патролираат во области погодени од насилство, отстрануваат нагазни мини, вршат испорака на помош, им помагаат на бегалците, поддржуваат спроведување фер избори.
ОН својата прва мисија ја почна во 1948-та во тогаш новоформираната држава Израел, за да ја следат состојбата по прекинот на огнот меѓу Израел и арапските држави. Оттогаш спровеле повеќе од 60 мисии, одобрени од Советот за безбедност да дејствуваат како неутрален спроведувач на мировните договори со кои се ставил крај на некој конфликт. Мировниците на ОН се најголемата волонтерска армија во светот. Околу 115 земји испраќаат свои војници и полицајци за мировните операции. Во изјава за медиумите шефот на мировните операции на ОН, Херве Ладсорус, вели дека земјите во развој се желни да учествуваат во мировни мисии.
- Имаме повеќе понуди од побарувачката, па така што може да бидеме и селективни. Има многу земји што сакаат да учествуваат, затоа што секој војник, секој полицаец, е горд што учествувал во мировни мисии - заклучил Херве Ладсорус.
Тој објаснил дека ако земјите во развој обезбедуваат персонал, тогаш развиените земји обезбедуваат финансии. Функционерот навел дека САД обезбедуваат 27 проценти од целиот буџет, а големи пари давале и Јапонија, Велика Британија, Германија и Франција.
http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=71213831404&id=9&prilog=0&setIzdanie=22926 
