Србија набави нови руски авиони, Македонија се крсти во НАТОАрмијата на Србија набави 12 воени авиони „миг-29М2“ од руско производство и дополнително два авиона што се летачки радари, како и уште 12 други летала што ќе пристигнат подоцна. Македонската армија, по воениот конфликт во 2001-та, според договорот со НАТО се обврза своето воено воздухопловство да не го опремува со авиони, туку само со хеликоптери, но за нови летала во буџетот нема пари. Нашето небо ќе ѝ го дадеме на чување на земја-членка на НАТО дури откако ќе влеземе во Алијансата
СОСЕДИТЕ СЕ ВООРУЖУВААТ, НИЕ ЗАОСТАНУВАМЕ
Дузина мултинаменски модерни воени авиони „миг-29М2“ од руско производство и дополнително два авиона што се летачки радари во првата тура и уште 12 други летала во други две тури е најновата набавка на современо вооружување на Балканот, која од скоро во целост ќе биде на располагање на армијата на Србија. Ваквите набавки на најсовремено вооружување се исклучително ретки во армиите од регионот поради мултимилионската сума што треба да ја издвојат државите од опкружувањето.
- Србија ги набави авионите не за да води војна туку да си го чува воздушниот простор, бидејќи ако сте кандидат за ЕУ, имате и обврска да си го чувате својот воздушен простор и да спречите секакви можности за загрозување на вашите граѓани, но и да спречите некој што киднапирал цивилен авион да пролета преку вашата земја. Токму овие обврски мора да се исполнат од секоја земја и треба да одлучите дали тоа ќе го направите со своја или со туѓа авијација - вели воено-политичкиот аналитичар од Белград Мирослав Лазански.
Тој подвлекува дека странските услуги од овој тип за работи што ни се неопходни на сите на Балканот секогаш се многу скапи.
- Пред неколку месеци вицепремиерот и министер за одбрана Александар Вучиќ најави дека Србија ќе ги набави новите руски повеќенаменски борбени авиони „миг-29М2“, а нашите пилоти веќе се наоѓаат на обука за тој тип летала - објаснува аналитичарот.
Прва сериозна набавка по времето на ЈНА
Токму овој политичар, вели Лазански, успеа да влезе во историјата кај нас, како прв човек што по ЈНА, која во октомври 1987 година купи ескадрила од 16 авиони „миг“ од СССР, успеа да издејствува нови набавки на суперсонични авиони за нашата земја.
- Официјално, тогаш СФРЈ платила 16 милиони долари за секој авион, но судејќи според документацијата за која сум имал можност да ја видам, неофицијалните бројки биле многу поголеми и за 16 авиони со сета придружна опрема, ракети и резервни мотори и разни делови, Југославија тогаш платила приближно 105 милиони долари. Но и оваа цифра за тоа време била проценета како исклучително ниска - вели Лазански.
Тој објаснува дека сѐ уште не знае колкава цена платила неговата држава за модерните воздухоплови, но претпоставува дека таа изнесува околу 32 милиони евра по авион.
- Најверојатно овие авиони биле наменети за продажба на Сирија, но поради објективните пречки тие таму не можат да се испорачаат од Москва, а Србија ја зграби шансата и ги купи - вели аналитичарот.
Лазански појаснува дека што се однесува до плаќањето, тоа е најверојатно решено со поволен кредит што Москва му го дала на Белград.
- Во секој случај, Вучиќ реагирал исправно и навремено и тој проценил добро дека ваква можност под вакви поволни услови нема повторно да ни се појави - резимира Лазански.
И на АРМ ѝ требаат нови крила
За разлика од Србија, македонската авијација и противвоздушна одбрана се оскудни во арсеналот на оружје со кое располагаме. Историјатот на македонското воздухопловство почнува две-три години по осамостојувањето. АРМ дури на 28 јуни 1994 година ги доби првите хеликоптери, генерално транспортни, популарниот „хјуи“ од американско и „ми8“ од руско производство. Последните руски модели беа купени од украинското воено воздухопловство. До денес не е објавена сумата што е платена за нив. Според некои шпекулации, дадени се по 500.000 евра за хеликоптер, според други и до два милиона евра.
Како и да е, хеликоптерите беа тука кога изби воениот конфликт, а нивната улога за поддршка на копнените единици беше бесценета. Само во почетокот од конфликтот екипажите беа украински посади, за потоа да бидат заменети со македонски, ништо помалку добри од нивните украински колеги.
Пензионираниот полковник Благоја Марковски вели дека недостигот од борбени авиони е комплетно решен со новиот концепт на паметна одбрана на НАТО.
- Во согласност со стратегиската одбрана на НАТО и одбраната на Македонија, нам не ни требаат авиони и авиоодделение, односно воздухопловството ќе се сведува само на противвоздушна одбрана и на хеликоптери. Токму поради тоа и четирите „сухои“ се конзервирани во магацините на АРМ - објаснува Марковски.
Тој е дециден дека, сепак, во натамошниот развој Македонија мора да размислува да ги обнови веќе и онака потрошените ресурси на нашата авијација.
- Токму затоа треба да размислуваме и да набавиме такви летала (хеликоптери) што нам стратегиски ни требаат, иако реално тешко е остварливо тоа, бидејќи знаеме дека буџетот на АРМ е многу мал. Па затоа и не верувам дека во иднина ќе се случи зделка што би личела на онаа што сега ја направи Србија - вели експертот.
Понуди од соседите
Дваесетина години сами го чуваме нашето небо, иако досега сме имале неколку понуди оваа функција да ја преземат бугарски и српски „мигови“ до моментот додека државата стане членка на НАТО. Причина за овие понуди е тоа што нашата армија не располага со свои борбени ловци-авиони, а четирите борбени авиони „сухои“ ни се приземјени засекогаш, бидејќи итно им се потребни поправки. Бугарија и Србија неколку години инсистираат дека се подготвени да испратат цела ескадрила во Скопје, односно меѓу пет и десет воени авиони од типот „миг-29“.
Најмувањето туѓи авиони поевтино од поправката на „сухоите“
За најмените борбени летала и пилоти државата би требало да им плати одредена сума пари на земјите, која би била многу помала отколку да ги поправиме македонските „сухои“ или, пак, да набавиме нови авиони.
Српската понуда за воздушна заштита би важела само до моментот додека не влеземе во НАТО. Тоа е затоа што Белград е воено неутрален и не бара членство во НАТО, по интервенцијата на Алијансата во 1999 година поради косовската криза. Од друга страна, пак, доколку се потпише договор со Софија, чувањето на нашето небо може да продолжи и по влегувањето во НАТО, бидејќи источниот сосед е веќе членка на сојузот.
Станува збор за практика што е дел од интегрираниот систем за воздушна одбрана на НАТО - НАТИНАДС, кој се применува кај членки што граничат со нечленки. Дел од овој систем се балтичките држави Летонија, Естонија и Литванија, чиј воздушен простор го обезбедува НАТО. Веднаш по приемот во НАТО, и Словенија побара помош од Алијансата, а како единствена земја за заштита на нејзиното небо се јави Италија.
- Ако ја прифатиме ваквата услуга иако е таа во дебела фаза на завршница од Бугарија или, пак, од Србија, сметам дека потегот би бил финансиски оправдан, но проблематично би бил разбран од граѓаните, бидејќи би го дале суверенитетот на нашата земја на армија на некој сосед - вели полковникот.
Марковски резимира дека сепак со самиот чин во балкански услови ние би дозволиле некоја друга земја да крстосува над нашето небо и практично да прави што сака.
http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=51113819501&id=9&prilog=0&setIzdanie=22876 
