Командите на албански ги тестираат нервите на Македонците
Барањето на ДУИ за командување на албански јазик во Армијата на Република Македонија дополнително ги вжешти и онака запалените односи во АРМ и во Министерството за одбрана меѓу коалициските партнери. На Албанците не им пречи што во НАТО командите се на англиски јазик, а дома бараат двојазичност. Според експертите, ако се дозволи двојазично командување, тоа би било вовед во рушење на унитарноста на државата, федерализација и можен распад
ПРЕДИЗБОРИЕТО ЈА ПРЕГРЕА АРМ
Предизборието, надмудрувањата на функционерите во АРМ и во Министерството за одбрана и прекршувањата на политичките копја по серијата инциденти во војската од Слупчане, преку промовирањето на Белата книга, па сѐ до смотрата и заклетвата во Воената академија, отворија неколку тешко решливи прашања, меѓу кои е и иницијативата на ДУИ за командување на албански јазик во армијата.
По реакциите на началникот на Генералштабот, Јованчо Котевски, партијата на Али Ахмети минатата недела не му остана должна и му порача дека втор службен јазик во Македонија е албанскиот, но и дека нема да дозволат да бидат казнети офицерите што оддадоа почит пред споменикот на ОНА во Слупчане. ДУИ отиде и чекор натаму повикувајќи се на рамковниот договор, порачувајќи дека и командувањето во АРМ треба да биде двојазично.
Настанот во Слупчане, кој ја иницира владината криза, ги крена тензиите откако Котески потврди дека не бил на промоцијата на Белата книга на одбраната во знак на револт оти таа е објавена, освен на македонски, и на албански и на англиски јазик.
Началникот е дециден дека службен јазик во АРМ е македонскиот и потврди дека лично поднел иницијатива за дисциплинска постапка против четворицата униформирани припадници на АРМ што со министерот за одбрана Фатмир Бесими положија венец на споменикот на ОНА. Шлагот на сѐ беше понеделничкото поздравување на Бесими и на македонски и на албански јазик на кадетите на Воената академија.
Амандманот 5 од Уставот
- Секој важен документ во државата, почнувајќи од Уставот, законите, правилниците и другите акти на државните органи, се објавува двојазично бидејќи во согласност со Уставот, албанскиот е втор службен јазик во државата. Сметаме дека никој не смее ова да го оспорува. Уставот вели дека на целата територија во Република Македонија и во нејзините меѓународни односи службен јазик е македонскиот и неговото кирилско писмо. Друг јазик што го зборуваат најмалку 20 отсто од граѓаните и неговото писмо, исто така, е службен јазик, како што е определено со овој член. Аналогно на тоа албанскиот е рамноправен со македонскиот јазик и ние така постапуваме - вели Бујар Османи, портпарол на ДУИ.
Згора на тоа, додава соговорникот, командувањето на албански јазик е едно од многуте прашања што треба еднаш засекогаш да се решат.
- Македонците и Албанците по сѐ изгледа различно го толкуваат спроведувањето на рамковниот договор, па затоа треба да се седне на маса и лидерите конечно да ги решат овие разноликости - заклучува Османи.
Примерот на ЈНА
Универзитетската професорка Билјана Ванковска објаснува дека владината криза, која во Собранието се рефлектира преку блокирање на Законот за бранителите, сега се продлабочува и се проширува и на релација кон армијата и иницијативата за можното воведување армиски команди на албански јазик.
- Доколку тоа се случи, по многу нешта Македонија ќе личи на поранешна Југославија. Токму ваквите чекори беа карактеристични ознаки на политичките збиднувања пред крајот на згаснувањето на ЈНА во поранешната држава. Најпрвин се воведе командување на јазиците на народите во СФРЈ во сите републики, потоа служење војска во своите републики, за на крајот да се финализира со распад на СФРЈ - објаснува Ванковска.
Таа вели дека АРМ е институција што нашата држава секаде ни ја претставува како унитарна и единствена, а ваквиот чекор со воведување на командување и на албански јазик не верувам дека е насочен во позитивен правец. Треба да се знае дека унитарноста на една земја зависи најмногу од унитарноста на нејзините безбедносни органи. Ако таму се рефлектира некаква поделба на интереси, тоа ќе значи дека нешто дебело не штима со унитарноста на земјата.
- Целата ситуација може да се гледа како политички трик за да се исфабрикува состојба со која одредени политичари ќе покажат дека е дојдено време за предвремени парламентарни избори - објаснува Ванковска.
Двојазичноста во АРМ ќе доведе до хаос
Професорката е децидна дека ако се гледа сериозно на проблемот, и самиот рамковен договор, а со тоа и Уставот, не содржи таква одредба и можност во армијата да се воведе командување на друг јазик освен на македонскиот.
- Јасно е зацртано и стои дека албанскиот јазик е втор официјален во Македонија, но во услови што се предвидени со закон. Токму овие одредби, кои се цврсто фиксирани, доведоа во слични ситуации во минатото рамковниот договор да биде неколкупати прекршуван, а се надевам дека и последнава ситуација со командувањето на албански нема да биде иницијална каписла тоа да се случи повторно - вели професорката.
Таа објаснува дека ако тоа се случи, ќе биде чекор кон продлабочување на федерализацијата на Македонија.
- Армијата е специфична, сама по себе. Замислете во еден војнички одред да се издава команда на два јазика, како што сака ДУИ. Тоа значи дека еден дел од групата ќе ја исполни командата веднаш, а другиот дел по неколку секунди, затоа што не може во ист миг да се дадат командите и на двата јазика. Или, пак, во друга варијанта армискиот одред ќе има двајца команданти, еден Албанец и еден Македонец, па тие ќе командуваат на своите јазици во исто време. И во двата случаја ќе настанува вистинска мешаница. Тоа ќе биде смешно, нели? За двојазични команди при евентуални воени услови, пак, ѓаволот ќе ја однесе шегата! На крајот на краиштата, кога нашите војници заминуваат на странски мисии сите армиски команди се извршуваат на англиски јазик, па тоа не му пречи никому, а дома, во мирнодопски услови, им пречи командувањето на македонски јазик - истакнува Ванковска.
- Сепак, оставам можност сето да е тестирање само на нервите и да се провери до каде може да оди попустливоста на македонските политичари од страна на албанскиот блок, а сета драма е само со една цел - да се искачат рејтинзите на партиите на национална карта во овој простор пред избори - резимира Ванковска.
Поткопување на системот на државата
Нејзиниот колега, професорот Стојан Кузев, објаснува дека според Законот за службата во АРМ, во војската официјален јазик за командување е само македонскиот литературен јазик и неговото кирилско писмо и ниту еден друг.
Тој го побива и тврдењето на ДУИ и на Фатмир Бесими дека албанскиот е втор службен јазик кога станува збор за командувањето, барем сѐ додека стои одредбата во Законот за службата во АРМ.
- Доколку успее иницијативата за албанско командување во АРМ, тоа би било поткопување на системот и раѓање нови проблеми каде што досега воопшто ги немало. Токму оваа иницијатива има јасна тенденција, а тоа е дестабилизација на Македонија и рушење на нејзината безбедност и натамошното интегрирање во евроатлантските структури - резимира Кузев.
http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=10612759486&id=9&prilog=0&setIzdanie=22698
