Македонскиот буџет не се полни со производство на оружје
Според некои процени, поединечната годишна заработувачка од оваа индустрија во некои балкански земји се движи од неколку десетина милиони евра (БиХ заработува 25 милиони евра годишно) до осумдесет милијарди евра (колку што годишно заработува Турција). Единствено Македонија слабо печали на ова поле
ПОДЗАБОРАВЕНИ ИНДУСТРИИ
Македонската военоодбранбена индустрија како да е подзаборавена, иако неодамна се појави информација дека две американски фирми фрлиле око на прилепската фабрика од наменската индустрија „Еурокомпозит“.
Тоа не е случај и во соседните држави. Секоја година токму оваа военоодбранбена индустрија на балканските земји се зголемува, најчесто благодарение на странски инвестиции. Нашите соседи градат нови погони и фабрики, работат на ново оружје и иновации. Притоа го презентираат на саеми и на економски собири.
Според некои процени, поединечната годишна заработувачка од оваа индустрија во некои балкански земји се движи од неколку десетина милиони евра (БиХ заработува 25 милиони евра годишно) до осумдесет милијарди евра (колку што годишно заработува Турција). Единствено Македонија слабо печали на ова поле.
Токму сега, кога се става акцент на привлекувањето странски инвестиции, државата како да го подзаборави тоа дека мора да ја промовира и оваа гранка од нашата индустрија.
За разлика од нас, Србија напредува на ова поле и ја промовира оваа военоодбранбена индустриска гранка.
Според најавите, Белград ќе ја зајакнува економската соработка со Обединетите Арапски Емирати, по посетата на шеикот на оваа земја во Србија.
Министрите за одбрана Александар Вучиќ и за финансии Младен Динкиќ пред официјалните претставници во Абу Даби ги претставија можностите за производство и за пласман на оружје и муниција, како и за создавање заеднички развој на ракетен систем и авиони за тренинг.
- Мислам дека имаме добри вести за нашите граѓани во Србија, пред сè за нашата наменска индустрија, и очекуваме тоа да биде финализирано наскоро. Станува збор за неколку проекти за кои разговаравме со шеикот Мухамед - рече министерот Вучиќ.
Слично на договорот со Обединетите Арапски Емирати, во Србија ќе се гради и фабрика за модерно вооружување во тимска соработка со Русија.
Потпретседателот на руската влада Дмитриј Рогозин изразил желба да ѝ помогнат на Србија во пласманот. Судејќи по изјавите на руските и на српските државници вклучени во заедничкиот проект, станува збор за развој и за производство на модерно оружје, кое натаму двете земји ќе го пласираат на трети пазари.
Оваа меѓудржавна соработка на нашиот сосед добива на тежина ако се знае дека нарачките на воена опрема од руско производство, според податоците на Федералната служба за военотехничка соработка на Русија, изнесуваат 46 милијарди долари годишно.
Неконкурентна индустрија
Иако Македонија е земја што по распадот на заедничката држава имаше готови специјализирани фабрики и погони наменети за оваа индустрија, таа како гранка од нашата економија е комплетно запоставена и неконкурентна за извоз, а некогашните фабрики останаа недоволно искористени и нефункционални.
Македонската военонаменска индустрија, како дел од комплексот на ЈНА, до 1990 година имаше 19 фабрики. Гигантот „Еуроинвест“ произведуваше композитна заштита за некогаш најдобриот тенк, југословенскиот „М-84“, кој се покажа подобар од американскиот „абрамс“ во првата заливска војна.
„Еуроинвест“ произведуваше и панцири и шлемови. Вториот гигант „Металскиот завод Тито“ (МЗТ), со 1.200 работници, правеше мултипликатори за тенк, куполи и други помошни делови. Дури и Русите ги купуваа менувачите за нивните тенкови „Т-55“ од МЗТ. „Сувенир“ од Самоков беше примарна фабрика за производство на муниција за ЈНА, а извезуваше и во САД. „Тетекс“ од Тетово ги произведуваше најдобрите шинели за ЈНА. Прилепски „Еурокомпозит“, фабрика што беше дел од некогашниот гигант „Еуроинвест“, сѐ уште е во државна сопственост и создава загуби, но сепак има своја програма. Прави панцири и зољи, кои ги извезува за доработка во Србија.
Денес функционираат приватни компании, како скопски „Диаг“, која произведува значки за шведската армија, „Винка“ од Виница, која шие воени кошули за холандската армија, и „Единство“ од Валандово со шиење униформи за британската војска.
Можеме да профитираме
Има многу простор за идно здружување и пласман на одбранбената воена индустрија на Македонија и на Србија, коментираат познавачите на состојбите, а оваа соработка последен пат беше спомената лани во февруари, по средбата на министрите за одбрана Фатмир Бесими и тогашниот негов српски колега Драган Шутановац. За жал, оттогаш, освен неколкуте изјави на политичарите, немаше конкретни чекори на ова поле.
Универзитетскиот професор Зоран Ивановски објаснува дека токму оваа индустрија е исклучително важна и оти тоа е голем бизнис од сите аспекти. Тоа може да помогне да се полни буџетската каса.
- За да ги погледнеме позитивните придобивки од оваа индустрија треба да се свртиме и да ја анализираме токму структурата на американската економија во делот со военоиндустриските комплекси - вели Ивановски.
Тој објаснува дека најистакнат историски пример е токму политика на американскиот претседател Реган кон наменската индустрија, која за времето на неговото раководење со САД помогнала во голема мера да се пополни огромниот буџетски дефицит во таа држава во тоа време.
- Интервенирањето на државата во оваа индустрија во САД помогна да се зголемат буџетските расходи и приходи и да се интензивираат истражувањата на ова поле, да се активира компјутеризацијата и да се инкорпорира во нивните индустриски воени комплекси. Токму ваквата политика беше овековечена со добро познатиот продукт наречен војна на ѕвездите, за кој верувам дека сите имаат слушнато - посочува Ивановски.
Девизен прилив
Професорот е дециден дека инвестирањето во оваа индустрија е одличен чекор и тоа неминовно би ја динамизирало економијата во секоја гранка на државата.
- Преку ваквата политика САД профитираа со доминација на светскиот пазар на оружје, од што тие имаа огромна и сестрана бенефиција. Впрочем, можете само да замислите колку луѓе и компании се потребни за производство на еден носач на авиони, нуклеарна подморница или, пак, модерен воен авион - вели Ивановски.
Професорот напоменува дека ако се погледне историјатот на оваа индустрија на нашата држава и фактот дека таа потекнува од воената индустрија на СФРЈ, лесно може да се утврди која од поранешните држави имаше најголеми придобивки по распадот.
- Во Југославија македонските претпријатија од оваа гранка како „Еурокомпозит“ или „МЗТ“ одлично стопанисуваа, но ние во процесот на осамостојувањето некако се откажавме од овие капацитети и ги подзаборавивме. За разлика од нас, Србија има успешни чекори во оваа сфера, па дури некои од овие претпријатија успешно и ги приватизираа. Токму овие фабрики со своето работење на соседот му донесоа и сѐ уште му носат значаен девизен прилив во буџетот, а, што е уште поважно, тоа се големи капацитети што вработуваат голем број луѓе - изјави Ивановски.
Кина не може да купува во САД
Ивановски објаснува дека секогаш кога станува збор за странска инвестиција во оваа индустрија само по себе прашањето станува сензитивно од неколку аспекти.
- Практиката покажала дека воено моќните држави внимаваат кому му ги продаваат овие индустриски погони. Доколку, на пример, некоја американска компанија што е дел од одбранбената индустрија пропадне и мора да се продаде, секако дека нема да биде дозволено купувач да биде некоја кинеска фирма, туку таа ќе му се препродаде на подобен партнер од САД или на земја што е близок сојузник на САД - заклучува Ивановски.
Лавров: Македонија е клучна за стабилен Балкан
Русија ја гледа Македонија како клучен партнер во нејзината мисија за стабилизација на Балканот, рече вчера Сергеј Лавров, шефот на руската дипломатија, на средбата во Москва со македонскиот министер за надворешни работи Никола Попоски.
- Немаме отворени прашања, имаме историја на добри односи. Постојат значајни потенцијали и ние треба да ги фокусираме нашите напори тие да се реализираат - посочи Лавров.
Според него, Русија е против прекројување на границите во Европа, особено на Балканот.
- Ние сме против прекројување на границите во Европа. Сите треба да ги почитуваат принципите на Повелбата од Хелсинки. Ова се однесува и на ситуацијата на Балканот. Таму се пролеа многу крв и никој не сака да се повторат слични сценарија - додаде Лавров.
Шефот на македонската дипломатија Никола Попоски увери дека Македонија не поддржува национализам и прекројување на границите и дека таа е добар пример за мултиетнички и мултирелигиски соживот.
- Државите на Балканот се мали и во нивен интерес е да бараат интеграција и транспарентност - рече Попоски.
Лавров и Попоски на средбата потпишаа спогодба за отворање културни центри во Москва и во Скопје, како и план за консултации за министерствата за надворешни работи на двете земји.
http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=13013855446&id=9&prilog=0&setIzdanie=22792