ВОЕНА ГЕОГРАФИЈА II дел (релјеф и временски услови)
ПЛАНИНСКОТО ЗЕМЈИШТЕ И ВЛИЈАНИЕТО ВРЗ ОПЕРАЦИИТЕПланинскиот терен се карактеризира со значителни разлики во однос на стрмните падини и долините низ големи површини (области). Планинскиот терен може да вклучува урбани средини и долини меѓу планинските гребени, висорамнини, како и самите планини.Кои се важни воени карактеристики на планинските области?
Големите висински разлики на теренот обезбедуваат одлични позиции за набљудување или може целосно да замаскираат големи копнени области.
Структурата на теренот обично има еден карактеристичен изглед со патна и железничка мрежа која ги следи теченијата на реките и другите водотеци. Ова има големо влијание на маневарот бидејќи најголемиот дел од силите ќе бидат принудени да дејствуваат во согласност со структурата (изгледот) на земјата.Патната мрежа ќе биде ограничена и движењето низ шумите, низ долините и низ останатите топографски карактеристики во повисоките региони, често ќе биде екстремно тешко или невозможно. Многу планински области се пошумени, посебно пониските падини.
Планинското земјиште ја ограничува употребата и ги намалува ефектите за дејство на современата борбена техника. Поради непроодноста надвор од патиштата, недостатоците на обработливо земјиште и водата, тоа, најчесто е слабо населено, со што го прави изведувањето на операциите посложено. Борбените дејства, посебно непријателските, се канализирани на правците, долините и котлините, најчесто во зафатот на планинските реки, со слаби можности за содејство меѓу силите што се ориентирани на другите правци. Подготовката за маневар, посебно за непријателскиот, е
мошне отежната.Планинското земјиште влијае врз операциите, особено врз употребата на оклопните, механизираните и артилериско-ракетните состави.
Дејствата се насочени кон мал број патишта, проодни гребени, ледини,долини и висорамнини, кои помалку или
повеќе се одвоени едни од други. Отежнато е движењето и доведувањето на еди-
ниците, како и развојот и групирањето за борба.
Единиците во текот на операциите ќе изведуваат борбени дејства на поголеми
меѓусебни растојанија и отстојанија, на одвоени правци, самостојно и со подлабок
борбен поредок, најчесто без непосредна огнена врска. Прегрупирањето на силите по фронтот е отежнато, честопати и неизводливо. Почетното групирање има решавачко значење за резултатот на операцијата. Резервите,начелно се посилни и се распоредени по групи. Дејството на главните сили најчесто ќе се пројавува во долините, по должина и преку гребените. За забрзување на дејството и за преместување на тежиштето, силите често ќе се доведуваат од длабочина.Успехот на операциите во планините обично се постигнува со единици кои ја постигнале контролата врз клучниот терен како што се самите планини и планинските гребени, долините, клисурите и патиштата. Некои од овие ќе имаат ефект на канализирање и може да бидат контролирани од единици кои се наоѓаат на височини кои доминираат над нив. Затоа, битката за врвовите ќе биде главен фактор кој ќе го води текот на операцијата во планинските средини. Заради ограничената мобилност на теренските возила, од решавачка важност е употребата на хеликоптери за извидување, за повторно доставување на продукти и за евакуација.На планинско земјиште се применува уфрлање во противничкиот борбен распоред и во неговата заднина.
Одбраната во вид на одвоени отпорни точки на помалите групи им овозможува, (особено ноќе), да се пробијат меѓу отпорните точки во противничката заднина, а потоа, користејќи го ударот на главните сили од фронтот, однатре да го разбијат противничкиот систем на одбрана.
СПЕЦИФИЧНОСТИ НА ОПЕРАЦИИТЕ ВО ПОШУМЕНИ ОБЛАСТИ
Темпото на операциите во шумите е многу намалено. Зоните кои се набљудуваат и оние кои се штитат со огнена поддршка се ограничени и затоа борбите често се водат со оружје со краток дострел. Дрвјата овозможуваат прикривање со што се зголемува можноста за изненадување.Шумите ја намалуваат ефективноста на огнената моќ. Заради проблемите со набљудувањето и одредувањето на цели-
те, оружјата со долг дострел многу губат од своите предности. Оружјата кои може да ги носат војниците стануваат многу значајни и кога целите ќе се појават, најважно е да се дејствува брзо и соодветно. Високата траекторија на минофрлачите ги прави многу погодни за операции во пошумени места бидејќи можат да се употребуваат од која било мала чистинка.
Ефективноста на конвенционалната високоексплозивна муниција против незаштитениот персонал е зголемена со ефектот на распрснување на помали делови и со експлозиите во гранките на дрвјата.Ограничената видливост има психолошки ефект врз трупите кои се ангажираат во операции во шуми за подолг временски период.
Ќе има малку можности за масовна употреба на оклопни сили. Во зависност од големината на дрвјата, од нивниот распоред и од теренот, оклопните возила може да се пробијат надвор од утврдените патишта иако ова ќе биде бавно. За одбрана и за напад е потребен поголем дел од трупите кои се надвор од возилата отколку што е вообичаено.
Пошумените области имаат ефект на разделување и канализирање на единиците за напад. Тие области се погодни за оние трупи кои се ангажирани во одбраната или во одложување на операциите. Типично, операцијата ќе биде серија на изолирани акции на помали единици. Одржувањето на кохезијата ќе биде многу скапа за трупите и затоа командантите можеби ќе мораат да прифатат празни простори кои нема да бидат покриени. Поради одличното прикривање за операциите, постојат зголемени можности за излегување надвор од крилните позиции, за инфилтрација и за поставување заседа, и со помали единици може да се има влијание врз операцијата споредено со големината на силите.
СПЕЦИФИЧНОСТИ НА ОПЕРАЦИИТЕ ВО УСЛОВИ НА ЕКСТРЕМНО СТУДЕНО ВРЕМЕ
Оперативното опкружување и влијанието на метеоролошките појави и времето како атмосферска појава на изведување на операции во услови на екстремни студови во зима, може сериозно да влијаат на подготовката, на организирањето и на водењето на операциите.Зимата има големо влијание поради снегот, мразот, студот и должината на денот. Ниските температури и обилните снежни врнежи повеќекратно влијаат на однесувањето на луѓето и на техниката, отежнувајќи го и забавувајќи го, а честопати и оневозможувајќи го движењето.Планирањето го карактеризираат зголемените временски норми, посложената содржина на подготовките, зголемената потрошувачка на материјално-технички средства, интезивното следење на метеоролошките услови, посложената процена на ситуацијата и посложеното планирање на логистичката поддршка.
Поради ограничена можност за движење потребно е повеќе време за подготовка на операциите. При изведувањето на дејствата зиме, треба да се смета на опасноста од замрзнување, од снежно слепило и брзо истоштување на луѓето бидејќи деновите се кратки, односно се зголемува времето на ноќни дејства.
Ниските температури, снежната покривка и силните ветрови ги истоштуваат луѓето, особено при подолго задржување на отворен простор. Како последица на ова кај луѓето доаѓа до замрзнување, до снежно слепило и до губење на ориентацијата поради привидни промени на релјефот на земјиштето. Ниските температури негативно се одразуваат на борбената техника, посебно на автоматските средства и системи, на моторните возила, на електрониката и на изворите на напојување, а поради ладењето на материјалите деловите често се абат и се кршат.Прецизноста на гаѓањето е помала поради непрецизното одредување на далечината, а во снегот се намалува ефектот на дејството на гранатите и на мините.
Многу ниските температури (под –20 C) влијаат на психофизичката состојба на борбените единици, односно ги намалува нивните работни и борбени способности. Настинките можат да поминат во епидемија, што во одредени услови може да исфрли цели единици од борба, додека смрзнатините можат да остават трајни последици. Поради отежнатото снабдување, единиците се пополнуваат со муниција и со други средства над нормата, а заднинските единици се распоредуваат поблизу до распоредот на другите елементи на борбениот поредок, во помалку населените места, во шумите и слично. Единиците преку зима се разместуваат по куќите, по колибите и по импровизирани засолништа што ја наметнува потребата за ангажирање на поголеми сили за осигурување и за преземање на други мерки заради спречување на изненадувања. Кога тоа е можно позициите треба да се бираат на места кои се заштитени од студ, од ветер и од виулица. Треба да се преземат мерки против смрзнување на воените состави, а секогаш треба да се обезбедат пијалоци и топла храна. Неопходно е да се преземаат мерки за зачувување на борбената и физичката способност на единиците и за функционирањето на вооружувањето,на нишанските справи, на работата и функционирањето на возилата и на другите технички средства.
Неопходно е да се организира често менување на борбениот распоред,загревање и одмор на единиците, за позициите и реоните кога е можно да се избираат места заштитени од студ, од силни ветрови и снежни наноси, да се обезбеди топла храна и напивки за луѓето, а за возилата и вооружувањето да се обезбеди зимско масло, течност за разладување, синџири и друга зимска опрема, заштита на нишанските направи, направите за набљудување и друго. Потребно е често менување на дежурните единици и организирање на одмор и загревање на луѓето.
Командите и штабовите мора да посветат поголемо внимание на подигањето на свеста на старешините и на единиците и на сознанието дека и најтешките задачи можат успешно да се извршуваат ако се спроведени соодветни подготовки и ако составите се обучени за дејство во вакви услови. Единиците кои дејствуваат во екстремно студени услови треба да бидат способни за ефективно водење на сите типови на операции за кои добиле сеопфатна и со одветна обука, но треба да се знае дека извршувањето на тие операции ќе биде исклучително тешко.
Најважниот аспект за операциите во екстремно студени услови е дека единицата мора да биде способна да живее и да опстане во средината ако сака да биде ефикасна во борбата против непријателот. Во најголема мерка, успехот ќе зависи од соодветната обука и од опремата. Операциите во студено време бараат поголема застапеност на единици за поддршка за оддржувањето на оперативната способност. Операциите вообичаено ќе се изведуваат од помали единици и организацијата на задачите треба да биде поставена пред почетокот на дејствувањето. Тешко ќе биде во текот на операцијата да се извршат приспособувања.
Извор: ШТИТ 
