Го губи ли Македонија најголемиот сојузник во aлијансатаМАКЕДОНИЈА | 25.10.2014 08:16
Решавањето на важни прашања во меѓународната политика неретко оди во пакет, односно понекогаш се прават обиди одеднаш да се затворат поголем број проблематични точки важни за одреден регион или на глобално поле. Во таков контекст битката што се води во градот Кобане на сириско–турската граница каде што курдските сили водат нерамноправна битка со радикалите од Исламската држава може да има директни последици за Македонија доколку за тоа се создадат и други предуслови
Иако се случува на илјадници километри од Македонија, смртта на стотиците невини Курди во гратчето Кобане може да ѝ го одземе на Македонија, можеби, единствениот вистински сојузник и искрен пријател во НАТО. Во овој граничен град каде што силите на отпорот со „калашникови“ се бранат од борците на Исламската држава што напаѓаат со супермодерно американско оружје и тенкови запленети од базите на Ирачката армија, Турција може да го загуби статусот најдобар пријател на САД во проблематичниот регион, но дури и статусот на единствена земја-членка на НАТО што се простира на територии надвор од Америка и од Европа. Причината се негативните пораки од Западот откако Анкара не дозволи американски авиони да ја користат воената база во Инџирлик при бомбардирањето на позициите на ИСИС со што ги стави во тешка позиција курдските бранители на Кобане. Дополнителен гнев Турција предизвика со бомбардирањето на позиции на Курдската работничка партија (ПКК) во исто време додека молчи за масакрот што исламските милитанти го прават, буквално, на стотина метри од нејзината територија.
Стратегиската важност на земјата што ја води претседателот Ердоган е несомнено огромна, се разбира дека исклучувањето на Турција од НАТО е една од помалку веројатните опции за западот. Сепак, однесувањето на Турција, која од западните медиуми е директно обвинета дека во Кобане ги прекршила и правилата на НАТО и цивилизациските придобивки според кои сечењето глави од страна на Исламската држава мора да биде казнето, може целосно да го промени имиџот и степенот на влијание што оваа земја го има сега. Со тоа Македонија, дефинитивно, би ја загубила потпората во меѓународни рамки што ја ужива од Турција затоа што ќе бидат потребни години за турскиот збор повторно да добие на важност. А Турција е една од ретките земји што преку своите лидери на сите меѓународни собири принципиелно се залага за прием на Македонија во НАТО. Анкара е единствениот главен град на земја-членка на алијансата што инсистира на земјава да ѝ се обраќаат под уставното име поради што на секој официјален документ во познатата фуснота мора да пишува дека Турција ја признава Македонија под уставното име.
Иако досега Турција не успеа директно да ѝ помогне на Македонија да ја надмине грчката блокада, сепак, официјална Анкара беше силен лобист за Македонија секогаш кога бевме на дневен ред во меѓународните институции во кои членуваат Турците.
Бернар Леви бара Турција да биде избркана од НАТОЕден од највлијателните светски филозофи, Французинот Бернар–Анри Леви деновиве е актуелен со текст насловен како „Последен повик за Кобане“ во кој се бара Турција да биде исфрлена од НАТО доколку Кобане падне во рацете на Исламската држава. Колку на ова барање светската јавност му посвети вниманиеa и колку е сериозен овој повик може да се види од фактот што дури седум од највлијателните светски весници го објавија повикот во исто време. Во интервју за „Франс прес“ Леви потврдува дека доколку курдскиот град падне, турската позиција во алијанската ќе биде проблематична, а Анкара мора да биде свесна за овој факт.
Силите на ИД напредуваат секој час, а последната шанса за спас е Турција, која треба да интервенира како членка на НАТО, вели Леви според кого Анкара мора да дозволи илјадниците курдски доброволци да влезат во Сирија и да се борат при одбраната на градот. За жал, Турција молчи и не презема ништо, Турците се кријат зад технички работи и чекаат градот да падне. Ако Кобане падне, Турција ќе има директна одговорност. Турција е источна база на Северно – Атланскиот договор, дојде време да се делува ли да го прекине своето членство во НАТО, се вели во текстот на Леви.. Да се тврди дека ИСИС е глобална закана, а во исто време да не се дејствува како членка на НАТО, не може да се толерира, вели Леви и ги повикува сојузниците на Турција да го потсетат Ердоган на неговите одговорности. Според него, Кобане е тест за Турција, и во смисла на нејзината европска иднина и за иднината на НАТО. Членството на Турција во НАТО ќе биде неодржливо доколку Кобане падне, вели еден од највлијателните светски живи филозофи.
Македонското прашање, односно прашањето за името како предуслов за влез во ЕУ и во НАТО и, конечно, стабилизирање на микрорегионот е директно поврзано со уште најмалку две жешки теми во меѓународната политика. Едното е иднината на Косово и, се разбира, ситуацијата во Босна и Херцеговина. Иако Косово е меѓународно признат државоправен субјект, признат од стотина земји низ светот, извесно е дека прашањето за северниот дел под контрола на Србија, како и прикриената федерализација што се гради на релација Тирана – Приштина, се две причини уште долги години да постои нестабилност во регионот. Прашањето за одделување на Република Српска од Федерацијата на босанските Муслимани и Хрвати е вториот дел од балканскиот пакет во кој, за жал, од страна на големите сили сѐ уште се гледа и Македонија. Голем дел од западните политичари нерешените прашања во регионот ги гледаат како едно и се обидуваат да најдат едно заедничко решение или, барем, пакет-решенија. Доколку ова сценарио, навистина, еден ден биде реалност, Македонија ќе биде во многу тешка ситуација да го убеди светот дека нејзиниот проблем е многу поинаков од косовскиот и од босанскиот. Со оглед на големото албанско малцинство, Македонија не може да се изостави од општото албанско прашање за кое е сѐ поизвесно дека ќе треба да биде решавано во еден пакет. Со оглед на тоа што засега најмалку во наредниве 10 години нема шанси проблемот да биде решен со влез на сите Балканци во една европска држава, останува другата варијанта за сите Албанци во една држава, за што не говорат само залудени националисти, кои немаат ни по десетина следбеници, туку врвни политичари зад кои стои милионска поддршка.
Слично е и на поширокиот медитерански простор. Дел од западните аналитичари се уверени дека македонското прашање ќе биде дел од еден поширок пакет во кој ќе влезе и кипарското, но и спорот меѓу Турција и Грција за островите покрај Егејскиот Брег. Се разбира, никој политичар ниту политиколог што држи до себе нема јавно да говори за оваа тема, но јасно е дека доколку дојде до ваков начин на решавање на проблемите, Македонија би можела да дојде во непријатна ситуација во која нема да помогне ниту хашката пресуда ниту Привремената спогодба, туку гласот што ќе го имаме меѓу големите сили и тие што можат да наметнат праведно решение. Во тој контекст за Македонија ќе биде поразително доколку Турција го наруши добриот однос со своите партнери во НАТО и другите европски партнери.
Уште попоразително е што дел од домашните аналитичари, во обид да го сменат односот на политичките сили во земјава, инсистираат на смешни и аматаерски обвинувања, според кои Македонија треба да воведе санкции кон Русија, да се вмеша во турските внатрешни работи , или да го осуди тоа што го прават дел од европските лидери, како на пример унгарскиот премиер Орбан. Појавата на Исламската држава покажа колку традиционалните непријатели за кратко време можат да станат партнери, а колку децениските воени врски можат да станат ништовни доколку во даден момент коцките се совпаднат на поинаков начин. Довчерашниот американски непријател број еден Иран има шанси во наредниве десетина дена, доколку во Виена преговорите за нуклеарната програма завршат со успех, да стане не само партнер во битката против ИСИС туку и долгорочен воен сојузник на НАТО, нешто што до вчера беше незамисливо. Непостојаноста на историските партнерства на Балканот е уште една причина Македонија да води мудра политика без да истрчува со потези надвор од рамката на нејзиниот директен интерес.
(Текст објавен во 111. број на неделникот Република, 17.10.2014)
http://republika.mk/?p=334158