„НМ 2025“ - Економијата бележи пад, а армијата се модернизираКинеската економија пред околу една деценија регистрира рекордни стапки на пораст, но таа приказна изгледа веќе е завршена и земјата во иднина ја очекуваат мрачни денови, прогнозираат експерти. Тие се скептични и во однос на нејзината воена моќ, па велат дека кинеската армија ќе се модернизира, но дека државата ќе продолжи да биде само регионална сила со глобални амбиции
Кризата со државните долгови во Европа и слабото заздравување на американската економија уште пред повеќе од една деценија придонесоа земјите од Азија, а особено Кина, да ги диктираат правците по кои се движат глобалната економија и политика. Столб на кинеското економско чудо беше брзото зголемување на кинеската побарувачка за сите облици на енергија. Иако порастот на кинеската економија забавува изминатава деценија и нема да се врати на стапката од над десет отсто од нејзините најдобри времиња пред десет години, побарувачката на нафта не се намалува.
Голем дел од кинеското население влегува во фазата на економски развој во кој може да си дозволи патнички возила, бидејќи секој втор автомобил во светот е произведен во нивната земја. Кога повеќе економии достигнуваат годишни нивоа на приходи од 10.000-20.000 долари по жител, соодносот меѓу автомобили и луѓе драматично се зголемува. Иако соодносот меѓу луѓе и автомобили во Кина веројатно нема да се доближи до американскиот и европскиот, самата големина на кинеското население значи дека дури и малите промени во процентот на сопствениците на автомобили претставуваат голема промена на потребното количество гориво. Едноставно кажано, кинескиот увоз на нафта ќе продолжи да се зголемува во наредната деценија, како и досега, и Кина ќе ја зацврсти својата позиција на најголем увозник на нафта во светот.
Геополитичкиот аналитичар Сем Вакнин во својата книга на оваа тема „Кинеското држење на САД“ тврди дека постојат неколку предупредувачки знаци што упатуваат на заклучокот дека денешната политика изгледа како што изгледа бидејќи кинеското економско „чудо“ израсна од процес што долго време се базираше на вештачкиот курс на валутата (јуанот), на неодржливата владина дарежливост и на монетарното квантитативно олеснување, кое доведе до појавата на економски меури (главно во недвижностите), опасна инфлација и на, како што тврди самиот, коригирани статистички податоци.
Мрачни денови
Аналитичарот во својата книга нагласува дека, и покрај напорите Кина да се задржи на врвот на светската економија, државата не ја очекуваат добри времиња.
- Логично е да се очекува дека наскоро светот ќе го види вистинското лице на Кина, која е најголемата светска пирамидална измама - тврди Вакнин.
Според него, Кина во 2025-та и во годините што доаѓаат ќе се соочува со нови проблеми, додека Западот и остатокот од светот ќе заздравуваат. Истовремено, нагласува тој, политиката на едно дете, кинеското население старее побрзо за разлика од другите големи земји.
- Пропастот на кинеската економија во иднината би лежел на фактот дека голем дел сектори, вклучувајќи го финансискиот сектор, кој има критична улога, се со некадарните и корумпирани раце и се „управувани“ (односно погрешно управувани) од неспособната и провинциска партиска бирократија. На ваквата отровна мешавина треба да се додадат и уништената средина, нефункционалниот правен систем, невештото сметководство (меѓу кои и западните мултинационални корпорации), ограничените пазари на капитал, недостигот од природа, земјоделство што е пред исчезнување и демографската темпирана бомба - тврди Вакнин.
Регионална или светска сила
Економските услови изминативе години помогнаа Кина од регионална сила појасно да ги проектира своите глобални амбиции, смета универзитетскиот професор Методи Хаџи-Јанев.
- Иако се смета дека развивањето на морнарицата е она по што Кинезите можат да се мерат како глобален играч, историјата покажа дека многумина погрешија кога констатираа дека Кинезите се на исто рамниште со единствениот глобален играч САД - вели професорот.
Тој тврди дека ако Пекинг сака сериозно да ја промени оваа ситуација, тогаш во 2025 година ќе мора да се потруди да го смени јадрото на својата флота, кое е засновано на носачи на авиони од советската ера (репарирани носачи „лиаонинг“ од украинско потекло). Хаџи-Јанев смета дека Кина и натаму не ја надминува западната воена супериорност бидејќи „лиаонинг“, според начинот и капацитетите на кои е направен, нема офанзивни карактеристики и многу тешко се адаптира на можност за глобална проекција на моќ, за разлика од носачите на САД.
- Кина засега сѐ уште ја нема улогата да биде офанзивен и глобален играч, а армијата засега сѐ уште е „политичко страшило“ или добра пропагандна порака отколку реална закана - вели професорот.
Експертот вели дека добра вест за Кинезите е што годинава ќе можат да го пуштат во употреба првиот носач на авион од домашно производство, кој би требало да означи нов почеток во проектирањето на глобалната моќ на Кина.
Хаџи-Јанев вели дека иднината во оваа сфера е нејасна зашто зависи од капацитетите на кинеската морнарица. За него, Кинезите на глобален план во оваа сфера претставуваат новајлии, а Американците ветерани, со многу поголемо борбено искуство.
- Тоа е голем фактор плус за нивните противници, а голем минус за Кинезите - нагласува експертот. Како што вели тој, гледано од денешна перспектива, може да се каже оти развојот на технологијата и можноста за мултиплицирање на ефектите се голем фактор што влијае во армијата и кој носи големи поени во воените матрици на Кина.
- Израел многу добро го демонстрира тоа уште во минатиот век врз арапскиот свет, попрецизно кога оваа земја се справи со бројната состојба на нејзините опоненти и компензира преку друг принцип на војувањето (огнена моќ) - објаснува експертот.
Тој заклучува дека Кина до денес сѐ уште тешко може да се дефинира како глобален играч како што се САД, но сепак нејзиното влијание како регионален фактор не е за потценување.
Нови правила на војување
Кина не влезе во воен конфликт со остатокот од светот оти негува дефанзивна глобална политика, а практикува офанзивна регионална воена доктрина, вели експертот.
- Во регионот околу Кина, каде што таа е доминантна, во кој САД долго ги градеа своите планови врз претпоставките за баланс на силите и воздушната надмоќ, работите сега се драстично променети. Кинеската армија сега може да го одреди степенот на влијанието и да балансира со ситуацијата како што тоа го прават САД - појаснува Хаџи-Јанев.
Професорот истакнува дека дополнително со развојот на т.н. мобилно антисателитско вооружување Кина директно ги зајакна борбените капацитети на својата армија и успеа да ја намали воздушната супериорност на противниците.
- Со развивањето на овие капацитети Кина воведе нови фактори, кои многу влијаат на тоа како сега се демонстрира моќта за разлика од претходно - вели тој.
Хаџи-Јанев посочува оти Кина веќе извесен период поседува интерконтинентални балистички проектили „ДФ-41“, кои можат истовремено да испорачаат неколку боеви глави врз непријателот и да создадат конфузија кај противракетниот штит (на пример, одбраната на САД), со што се мултиплицира факторот на одвраќање и практично се изедначуваат во нуклеарните капацитети со Русија и со САД.
Според експертот, токму сите овие фактори ѝ помогнаа на Кина, слично како и Русија, да поентира врз замрзнатите прашања и да настојува да ги реши во своја полза, како случајот со Тајван и до некаде со Јапонија.
На поширок геополитички план, пак, професорот вели дека Кина успеа да се позиционира индиректно преку инвестициите во проблематичните региони на Европа и на Балканот.
БРИКС и Г20
Безбедносниот експерт Јордан Тасев смета дека иако Кина бројно е поголема од пацифичката морнарица на САД, таа сѐ уште се бори да оствари целосна доминација, пред сѐ во Јужно Кинеско Море, кое е од огромно значење за неа. Тој посочува дека Кина денес проектира воена моќ со своите стелт-борбени летала и супермодерни балистички проектили со среден дострел за да ги оствари своите надворешнополитички цели. Аналитичарот прогнозира дека до 2030 година ќе треба да станат оперативни и првите три носачи на авиони што ќе бидат од кинеско производство и ќе бидат базирани на советски модел на носач на авиони.
Тој додава дека годинава конечно се остварија кинескиот натпреварувачки дух и амбиции, кои се проследени со агресивен пристап во морињата, но и добрата надворешна политика во однос на Индија и на Русија. Сето тоа ѝ обезбедува регионална надмоќ за контрола на поморските маршрути и експлоатација на ресурси.
Тасев појаснува дека Кина како азиски лидер се држи до стратегиите на своите лидери од пред повеќе од една деценија, а тоа се соработката со секој заинтересиран партнер и блиските односи со земјите од блоковите БРИКС и Г20.
http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=123014154859&id=10&setIzdanie=23361 
